We zitten met een team om een tafel. Het team heeft werkoverleg en ik ben de fly on the wall.
Er is een ‘discussie’ gaande. Zo één waarin mensen niet met elkaar, maar naast elkaar praten. Nog voor de één is uitgesproken, neemt de ander al het woord. Niet zelden begint dat met: ‘Ja, maar…’.
Als fly on the wall ga ik even op tafel zitten en vraag: ‘Hoe vinden jullie dat het gaat?’
Schoorvoetend wordt gezegd: ‘Ja, we luisteren niet zo goed naar elkaar.’ En dan blijft het even ongemakkelijk stil.
Eén van de teamleden was tijdens de voorgaande discussie zichtbaar geëmotioneerd. Geïrriteerd, gefrustreerd of iets anders. Maar dat werd niet gezegd. Het stookte wel het vuurtje in de discussie op.
Maar het werd niet uitgesproken.
Als ik dit benoem roept één van de teamleden: ‘Ja, dat zag ik ook. Waarom zeg je niet gewoon wat er is? Ik snap dat niet en word er moe van.’ Ook dat was niet benoemd tijdens het gesprek overigens.
Herkenbaar?
Dan voor jou ook de gouden vraag: Waarom zeg je het niet gewoon?
Waarom we het niet gewoon zeggen
Er zijn heel veel redenen om het niet gewoon te zeggen. Je wilt de harmonie bewaren, iemand niet kwetsen, hebt geen zin in gedoe of er is geen tijd voor de discussie die dan ongetwijfeld ontstaat. Of, ook veelgehoord: ‘We hebben het hier al zo vaak over gehad.’
Als we een laagje dieper kijken is het vaak angst die ervoor zorgt dat we niet spreken. Angst om afgewezen te worden, niet gehoord te worden of alleen te komen staan. Zeker als het gaat over het uitspreken van gevoelens in een zakelijke omgeving houden we vaak liever onze mond.
Maar het werkt niet. Misschien heb je er voordeel bij op korte termijn, maar op lange termijn vertroebelt het jullie samenwerking en de resultaten. Al die onuitgesproken woorden veroorzaken mist. Of om te spreken in termen van de bekende metaforen: we zien op den duur alleen nog maar het bovenste stukje van de ijsberg. Of: we hebben niet meer de hele olifant in beeld.
Je merkt dat besluitvorming steeds ingewikkelder wordt. Er wordt in cirkels rondgedraaid of besluiten worden later alsnog weer ter discussie gesteld. Het frustreert het plezier in het werk en echt samen leiden wordt steeds lastiger. Misschien merk je dat jij en je collega’s zich steeds meer terugtrekken op hun eigen eiland.
Hoe doorbreek je dat patroon?
Hoe verzamel je moed en spreek je uit wat je wilt zeggen?
Verzamel je moed en deel wat waar is voor jou. Hoe kun je dat doen?
Moed is het belangrijkste wat je nodig hebt. De moed om je kwetsbaar op te stellen. Het risico te nemen dat de harmonie – kortstondig – doorbroken wordt. Het risico te nemen dat niemand het met je eens is (wat bijna nooit zo blijkt te zijn) en ja, zelfs de moed om het risico te nemen dat iemand zich gekwetst voelt.
En dat is spannend. Je toont moed als je dat accepteert – en wellicht zelfs ook uitspreekt – en dan toch je boodschap geeft.
Met je voeten stevig op de grond, haal je een keer bewust, diep adem en zegt wat er is voor jou. Zoals in het voorbeeld: ‘Ik merk dat ik me begin te irriteren aan … en dat ik graag wil dat …’
En als jou dat helpt kun je ook beginnen met: ‘Ik ga iets zeggen wat ik zelf spannend vind en voor jullie misschien ongemakkelijk is, maar…’
Als je dat eenmaal hebt gedaan, zul je overigens merken dat je vrijwel nooit alleen staat. Ik kom zo vaak tegen dat er wanneer iemand zich als eerste uitspreekt, er vrijwel altijd bijval komt.
In mijn blog over liefdevol contronteren kun je ook lezen hoe je dat kunt doen zonder iemand en te kwetsen. En over de wijze waarop jij als leider een veilige basis voor je team kunt creëren, zodat iedereen zich durft uit te spreken.
De waarde van je durven uitspreken
Uitspreken wat waar is voor jou brengt zoveel waarde met zich mee. Voor jouzelf, je collega’s, de onderlinge samenwerking en de voortgang die jullie kunnen bereiken.
Voor jezelf geldt dat het oplucht. Dat je geen frustratie opbouwt en steeds vaker denkt: pff, daar gaan we weer. Het overleg zal wel weer eindeloos doorgaan zonder ergens te komen). Je houdt als het ware je eigen onderstroom schoon en zorgt dat je helder blijft. Dat je steeds opnieuw fris kijkt naar het onderwerp dat jullie bespreken en niet reageert vanuit eerdere ervaringen. Als meer mensen je volgen, blijft ook de onderstroom in het team opgeruimd. En dat zorgt voor betere resultaten.
Voor het team geldt immers dat conflicten noodzakelijk zijn om goede resultaten te halen. Jezelf uitspreken zorgt ervoor dat conflicten niet onder tafel verdwijnen en vanuit die plek de samenwerking steeds verstoren en frustreren.
Je zult dus samen betere resultaten zult behalen. Een troebele onderstroom zorgt voor stagnatie in de bovenstroom. Het behalen van resultaten zal steeds lastiger worden, omdat jullie niet vooruitkomen. Als iedereen zich uitspreekt zal het makkelijker zijn om besluiten te nemen en deze na te komen.
Kortom: maak van je hart geen moordkuil! Verzamel je moed en spreek je uit.
Aanvallen en vluchten maken deel uit van de strijd. Verlamd worden van angst niet. De goede strijd is de strijd die gevoerd wordt, omdat ons hart het wil.
Uit: De pelgrimstocht naar Santiago van Paulo Coelho
Regelmatig schrijf ik over authentiek leiderschap en het bouwen van sterke teams vanuit de menselijke maat. Thema’s als persoonlijk leiderschap, inclusie, systemisch leiderschap, mensgericht leiden en het omgaan met conflicten, je uitspreken en elkaar aanspreken komen aan de orde. Vind je het fijn om ze in de toekomst direct te lezen? Schrijf je hier in voor mijn maandelijkse inspiratiemailing.
