Laatst begeleidde ik een themadag rondom authentiek leiderschap. Het werd een dag vol prachtige gesprekken, persoonlijk onderzoek, verwondering en verbinding.
De start was om de begrippen te onderzoeken. Want wat is authentiek gedrag? Hoe weet je wanneer gedrag authentiek is en waarom is dat eigenlijk belangrijk? En dat andere gedrag, waar komt dat dan vandaan? En wat is eigenlijk een ego?
Mooie vragen waar ik graag over uitwissel en het persoonlijk onderzoek in begeleid.
We startten met het ophalen van de beelden over het ego. Wat is eigenlijk een ego? Zoveel mensen, zoveel betekenissen – dat bleek ook tijdens deze themadag.
In het algemeen hoor ik regelmatig de opmerking: ‘die heeft een groot ego’. En dan wordt vaak geduid op mensen die aanwezig zijn of zich sterk profileren. Met enige regelmaat wordt daar aan toegevoegd: ‘zoals in onze directie’…
Maar het ego kent vele verschijningsvormen. Een sterk ego kan er net zo goed toe leiden dat je je verbergt. Dus wat is een ego eigenlijk?
De vele gezichten van het ego
In mijn groep kwamen er net zoveel verschillende beelden van wat het ego is, als dat er groepsleden aanwezig waren. Ik heb dus niet de illusie dat ik zomaar kan uitleggen wat het ego precies is. Daarvoor is het ego veel te complex. Maar ik doe een poging.
Het ego kent vele lagen en wordt al vroeg in je leven, in de eerste vijf jaren, ontwikkeld. De primaire functie van het ego is bescherming van het ‘zelf’, je diepste kern. Daar waar zowel kracht als kwetsbaarheid samenkomen. Al vroeg in ons leven maken we van alles mee waarop we reageren. We ervaren pijn en vreugde, gemak en ongemak. We reageren daarop en zo leren we wat wel en niet werkt. Wat niet werkt, laten we in het vervolg zoveel mogelijk achterwege. We stoppen dat als het ware weg als ongewenst gedrag. Wat wel werkt, versterken we. Daar worden we echt goed in.
Zo ontstaat in en door interactie met onze omgeving een samenspel van overtuigingen, gedrag, kwaliteiten, gewoonten en patronen. Het ego. Oftewel onze persoonlijkheid, vaak ook genoemd: het ik.
Het ego kent vele verschijningsvormen en is soms effectief en soms niet. Als we ons te veel vereenzelvigen met ons ego raken we de verbinding met ons diepere zelf kwijt. En ook met onze omgeving. We kunnen vanuit het ego wel contact maken met andere ego’s, maar een diepere verbinding tot stand brengen is lastig. In die zin, scheidt het ego ons af van onszelf en onze omgeving, en veroorzaakt zo lijden.
Het ego is veeleisend en wil dat we succesvol, lief, helpend, stoer, gelukkig, zelfstandig enzovoorts zijn. Dat heeft ons vaak gebracht dat we ons ontwikkeld hebben tot waar we nu zijn. Maar we moeten er ook van alles van en dat laat het ons continu weten.
Wanneer laat je ego-gedrag of authentiek gedrag zien?
Het ego-gedrag is er dus op gericht om ons zelf te beschermen en is in je jonge jaren ontstaan als reactie op onze omgeving. Datzelfde gedrag is inmiddels zo eigen geworden dat we het ook inzetten als we het in het hier en nu eigenlijk niet nodig hebben ter bescherming. Het ego-gedrag is dan ‘normaal’ of de norm geworden. We laten dan alleen het gewenste gedrag zien. Het weggestopte deel, het gedrag dat niet gewaardeerd werd, kan zich nog wel laten zien als het getriggerd wordt door iets wat er in onze omgeving gebeurt.
Ego-gedrag kost je de verbinding met jezelf en anderen
Zo wordt ons gedrag dus niet alleen door ons ego aangestuurd als reactie in het hier en nu, maar laten we ook ego-gedrag zien als het niet nodig is. Je kent vast wel die duiveltjes op je schouder, ook wel saboteurs of stemmetjes genoemd. Ze fluisteren je continu van alles in en zeggen bijvoorbeeld dat je iets niet goed doet, dat je succesvol moet zijn, harder moet te werken, vooral lief en zorgzaam moet zijn, of …….
Her verraderlijke is dat op korte termijn je ego-gedrag je ogenschijnlijk iets of zelfs veel oplevert. Maar op langere termijn kost het je de echte verbinding met jezelf en anderen, en kun je je leeg gaan voelen. En het is in in ieder geval vermoeiend.
Authentiek gedrag is trouw aan jezelf zijn
Je authentieke gedrag is niet vermoeiend. Dat gedrag is verbonden met wie jij bent. Authentiek betekent origineel. Het is de mate waarin je trouw bent aan je eigen persoonlijkheid, geest of karakter, ondanks externe krachten en invloeden.
Vooral dat laatste is belangrijk: los van externe krachten en invloeden. Dus verbonden aan het zelf, aan je kern. Authentiek gedrag is waarachtig, betrouwbaar gedrag. Meestal is het ook kalm en stabiel. We herkennen dit gedrag aan de geloofwaardigheid ervan. We ervaren authentiek gedrag als natuurlijk gedrag. Alleen met natuurlijk gedrag kun je werkelijk in een flow komen. Je wordt dan niet belemmerd door beperkende overtuigingen. Iemand die authentiek gedrag vertoont, staat dicht bij zichzelf en wordt gedreven door een innerlijk weten en niet door zijn of haar omgeving.
De stemmetjes van het ego worden wel gehoord maar nemen het stuur niet over. Ze worden als het ware bedankt voor hun informatie zonder dat ze de leiding krijgen. En het is heus niet zo dat iemand die volledig authentiek is, nooit bang is. Een authentiek leider kan ook angst ervaren, maar hij of zij laat zich in zijn gedrag niet leiden door die angst of behoefte aan controle of persoonlijk succes.
Authenticiteit is de mate waarin iemand trouw is aan zijn eigen persoonlijkheid, geest of karakter, ondanks externe krachten en invloeden.
– Wikipedia
Authentiek leiderschap is krachtig en kwetsbaar
Authentieke leiders worden vaak als inspirerend ervaren omdat zij trouw zijn aan waar zij voor staan. Zij zijn ontspannen in hun leiderschap en handelen zelfbewust. Ze komen krachtig over zonder zichzelf groot te maken en tonen ook hun kwetsbare kant.
Authentieke leiders kennen hun roeping en kennen hun innerlijke waarden. Hun gedrag wordt gedreven vanuit die waarden. Zij laten zich leiden door hun persoonlijke missie. Vanuit daar geven zij leiding die afgestemd is op de omgeving waarin zij werken. Zij zijn zichzelf, maar tonen geen gedrag dat schadelijk is voor anderen.
Ook authentieke leiders zijn soms boos, bang of onwetend. Zij leven zich alleen niet uit op een manier dat anderen daarvan schade ondervinden. Zij nemen wel verantwoordelijkheid voor hun gevoelens en emoties door ze te onderzoeken. Om vervolgens bewust te handelen, zoals zij dat gewenst of gepast vinden. Zij vertrouwen daarbij op hun eigen oordeelsvorming. Waar nodig vragen zij hulp. Ze nemen zelf verantwoordelijkheid en geven ook verantwoordelijkheid.
Een authentieke leider is zichzelf, inspireert anderen, is krachtig maar kan ook kwetsbaar zijn. Komt ontspannen over en geeft anderen ruimte en vertrouwen.
– Uitspraken die ik de afgelopen jaren in mijn werk met leiders ophaalde.
Hoe word ik een authentieke leider?
Met de leiders van die eerder genoemde themadag, bespraken we manieren om je authenticiteit te ontwikkelen. Ontwikkelen is daarbij het juiste woord. Je wikkelt als het ware de velen lagen van het ego terug af, zodat je wat losser komt van je ego-gedrag en meer vanuit authenticiteit gaat leiden. Je zet als het ware het masker van je ego af en laat meer je eigen authentieke zelf zien.
Laten we vooropstellen dat je authentiek leidinggeven niet kunt leren door een boek te lezen of een training te volgen. Steeds meer jezelf worden is een intensief proces waarbij het ontwikkelen van zelfbewustzijn voorop staat. Ouder worden en ervaren wat van jou is en je bewust worden van wat je niet meer past, helpt ook. Ook dat vraagt bewustzijn.
Daarnaast helpt persoonlijk onderzoek je om meer beeld te krijgen bij wat ego gedrag is of wat meer authentiek is. Dat persoonlijk onderzoek kun je op verschillende manieren insteken. Ik geef je hier een aantal voorbeelden:
- Reflectie op jezelf aan de hand van vragen is een mooi startpunt. Zo helpt het heel erg om terug te gaan naar je oorsprong en bewustzijn te creëren op waar je vandaan komt en hoe je dat heeft gevormd. Helpende vragen daarbij zijn:
- Hoe ziet jouw levenslijn eruit?
- Waar kom je vandaan?
- Wat was ‘normaal’ bij jou thuis? Hoe heeft jou dat gevormd?
- Welke waarden en normen heb je meegekregen? In welke mate passen die ook bij jou?
- Wat waren hoogtepunten en wat waren dieptepunten in jouw leven tot nu toe?
- Dat alles overziende: waar word je je bewust van? Wat wil je graag koesteren, wat past echt bij jou? Wat zou je liever loslaten?
- Verder kan het zinvol zijn om bewustzijn te ontwikkelen op je eigen gedrag.
- Hoe zou jij je gedrag willen beschrijven?
- Hoe beschrijven anderen jou?
- Hoe heb jij jezelf leren beschermen tegen datgene wat onprettig was? Of met andere woorden: hoe heeft jouw ego zich ontwikkeld?
- Welk gedrag zet jij in om je kwetsbaarheid te beschermen? Wat kost dat je? Wat brengt jou dat? Wanneer word je getriggerd en zet je gedrag in wat wellicht schadelijk is voor jezelf of je omgeving?
- Een mooie ingang om je bewustzijn te vergroten is ook te luisteren naar je lichaam. Als we ergens bang voor zijn, als we schrikken van iets wat in onze omgeving gebeurt, voelen we dat vaak als eerste in ons lijf. Waar voel je dat precies? En wat is dan je automatische reactie? Wat zou je liever doen?
Ik realiseer me dat dit heel veel vragen zijn, maar het kost ook tijd om je gedrag te ont-wikkelen. Elke keer weer een nieuw laagje. Elke keer weer een nieuwe ontdekking op een diepere laag. Heerlijk toch? In ieder geval vind ik het heerlijk om steeds verder te ontwikkelen en anderen te begeleiden die dat ook willen, om zo vanuit authenticiteit te leiden. Hier kun je meer lezen over executive coaching.
Want de wereld heeft meer authentieke leiders nodig.
Regelmatig schrijf ik over authentiek leiderschap en het bouwen van sterke teams vanuit de menselijke maat. Thema’s als persoonlijk leiderschap, inclusie, systemisch leiderschap, succesfactoren voor teams of bijvoorbeeld visie ontwikkeling komen aan de orde. Vind je het fijn om ze in de toekomst direct te lezen? Schrijf je hier in voor mijn maandelijkse inspiratiemailing.
